Cijferwijsheid: van ontluikend tot aanvankelijk

In groep 3 leert je kind rekenen. Voor die tijd ontwikkelt hij of zij al geleidelijk een besef van ruimte, tijd en getallen. Hoe zit het met het getalbegrip bij kinderen en wat kun je doen om daarbij te helpen?

Peuters: ontluikende gecijferdheid
Op jonge leeftijd begint je kind steeds meer interesse te krijgen voor cijfers en zaken waarbij getallen een rol spelen. Hij of zij begint langzaam maar zeker de wereld om zich heen in te delen. Zo begrijpen kinderen van twee het verschil tussen twee, drie en veel. Ze weten dan hoe oud ze zijn en steken trots een paar vingers in de lucht. Ook kunnen ze ordenen, bijvoorbeeld door alle snoepjes van dezelfde kleur bij elkaar te leggen. Het besef dat getallen iets betekenen, heet ontluikende gecijferdheid. Peuters doen dit op hun eigen manier: ontdekkend, experimenterend en spelenderwijs. Als je kind naar de peuterspeelgroep gaat, zorgen pedagogisch medewerkers voor een uitdagende ontwikkelomgeving waarin kinderen met getallen in aanraking komen. Hoe kun je dit zelf bij je kind stimuleren? Door bijvoorbeeld het bouwen van een toren, het ontdekken wat je allemaal kunt zien in de spiegel of het passen van verschillende maten kledingstukken.

Kleuters: beginnende gecijferdheid
Kleuters breiden de getallenrij steeds verder uit. Ze leren te tellen van 1 tot 10 met liedjes en door samen te oefenen. Ook woorden zoals veel, genoeg en weinig begrijpen ze steeds beter. Ze gaan de functies van de verschillende getallen zien. In het taalgebruik komt dit besef van getallen terug. Deze ontwikkeling heet beginnende gecijferdheid. Dit kun je stimuleren met bijvoorbeeld bordspellen voor kleuters die over tellen gaan. Ook kun je samen oefenen: hoeveel kastanjes hebben we gevonden? Hoeveel kralen zitten er in de doos? De begrippen meer en minder kun je oefenen door kastanjes erbij te leggen of weg te halen.

Bij het tafeldekken kun je vragen:
Hoeveel borden hebben we nodig?
Hoeveel lepels liggen er?
Hebben we al genoeg bekers? 

Groep 3: aanvankelijke gecijferdheid
Vanuit het spelend leren, komt in groep 3 het meer formeel leren aan bod. De kinderen kunnen tot 20 tellen en begrijpen dit ook: dat betekent dat ze vanaf elk getal tot 20 kunnen terugtellen en doortellen. Ze kunnen de getallen ook op een getallenlijn plaatsen. Daarnaast kunnen kinderen in groep 3 tot 20 optellen en aftrekken en is dit tot 10 redelijk geautomatiseerd. Het rekenen in groep 3 is geen afgesloten leerstofterrein: het rekenen tot 100 hoeft niet tot groep 4 te wachten. Tellen met tienen en rekenen met tientallen kan ook al in groep 3 beginnen. De kinderen beginnen te rekenen met geld, gaan meten en houden zich bezig met tijd en ruimtelijk inzicht. Hier kun je als ouder thuis ook al spelenderwijs mee aan de slag gaan. Bijvoorbeeld door winkeltje te spelen met geld of vragen te stellen over voorwerpen: welke is langer of korter? Ook bordspelletjes zijn voor deze leeftijd heel leerzaam. Een leuke vorm om te oefenen met tellen is de Rekenrups op YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=VtujmO8JXTc ) of via de website (https://wijzeroverdebasisschool.nl/wp-content/uploads/2014/12/instructie-Rekenrups.pdf).

Soms gaat de ontwikkeling van de ontluikende naar de aanvankelijke gecijferdheid niet vanzelf. De pedagogisch medewerker en/of leerkracht schenkt hier dan extra aandacht aan. Ontwikkelt je kind zich toch nog niet voldoende op dit vlak, dan denkt een pedagogisch coach en/of intern begeleider van het kindcentrum mee hoe dit extra kan worden gestimuleerd.